Greckie tradycje bożonarodzeniowe
Jak świętują Boże Narodzenie prawosławni w innych państwach? O greckich tradycjach świętowania...
Greckie Święto Bożego Narodzenia jest drugim, co do znaczenia świętem w Grecji. Nie znaczy to jednak, że jest w Grecji pomijane, wręcz przeciwnie. Co mają wspólnego ze świętem złośliwe gobliny i drewniana misa?
Obchody tego święta trwają w Grecji aż 12 dni i zaczynają się tak samo, jak w obrzędach Kościoła rzymskokatolickiego 25 grudnia. Data ta została zachowana jeszcze z czasów, kiedy Wschodni Kościół Ortodoksyjny stanowił jedność z dzisiejszym Kościołem rzymskokatolickim. Choć Grecy nie obchodzą Wigilii 24 grudnia tak jak Polacy (nie jest to dla nich najważniejszy dzień świąt), to jednak też zbierają się wieczorem na luźną rodzinną kolację w domu lub restauracji. Dzieci kolędują w wigilię Bożego Narodzenia. Zwracają na siebie uwagę hałasem i dzwonkami. Współcześnie najpopularniejszym instrumentem w rękach kolędników jest metalowy trójkąt, o nim śpiewa się w bardzo popularnej kolędzie „Trigona Kalanda”. Wcześniej dzieci mieszkające na wsiach uderzały w dowolne metalowe instrumenty, które znalazły się pod ręką – garnki, patelnie, podkowy. Nabożeństwa nocne w Boże Narodzenie w Grecji celebrowane są tylko w niektórych monasterach. W cerkwiach parafialnych rano służy się jutrznię i Boską Liturgię, na której bardzo dużo ludzi przystępuje do Eucharystii. Po nabożeństwach wierni wracają do domów i zasiadają do świątecznego stołu.
W Wigilię Nowego Roku (czyli nasz Sylwester) w lokalach organizowane są różne imprezy, które są dość drogie, ale taki sposób spędzania Sylwestra nie jest typowo grecki. Grecy wolą spędzać czas z rodziną, czyli w jednym domu zbierają się babcie, dziadkowie, wujkowie, rodzice, dzieci, kuzyni itd. i wszyscy razem czekają, aż zegar wybije północ. W czasie oczekiwania ich ulubionym zajęciem jest gra w karty. Po północy młodzież i młodsi dorośli zazwyczaj wychodzą do klubów, a starszyzna zostaje w domu.
Kalikandzari
Oryginalną tradycją jest również wieszanie na drucianej obręczy, drewnianej misy. Jest to znak rozpoznawczy okresu świątecznego w Grecji. Przy misie znajduje się drewniany krzyż owinięty gałązką bazylii. Do środka wlewa się odrobinę wody, która utrzymuje świeżość bazylii, a co dzień jedna osoba z rodziny moczy gałązkę w wodzie z misy i kropi nią pomieszczenie w domu. Jaki jest cel tego rytuału? Grecy wierzą, że w nocy przed Bożym Narodzeniem muszą pojawić się również siły nieczyste. Greckie złośliwe gobliny nazywane są „kalikandzari”. To są duchy-psotniki, które przenikają do domu przez komin i szukają sposobności podkradzenia świątecznych słodyczy i przez cały okres świąt sprawiały różne psoty. Gobliny wyłaniają się ponoć z wnętrza ziemi i sieją spustoszenie w domu, do którego wejdą. Aby kalikandzari nie dostały się do mieszkania, w piecu powinno palić się większe polano, które wyda dużo dymu. Według innej wersji tradycji w noc Bożego Narodzenia należy rozpalić bardzo mocno kominek celem ogrzania narodzonego Młodzieńca Chrystusa.
Bez choinki
Głównym symbolem Bożego Narodzenia w Grecji jest nie ogólnoeuropejska choinka, a łódeczka. Stateczki/ łódki/ żaglowce wykonane ze świecących girland z lampek ozdabiają centralne place w miastach i domy prywatne. Jednak w epoce zwycięskiego globalizmu tradycyjne statki często sąsiadują ze stosunkowo niedawno zapożyczonymi choinkami, które są bardzo kolorowo udekorowane i przybrane świeczkami. W Grecji funkcjonuje dość stara tradycja ozdabiania drzewka bożonarodzeniowego, które u wielu europejskich narodów symbolizuje Drzewo Życia. W wielu greckich domach ozdabia się nie jodłę lub sosnę, a suchą gałązkę, często oliwną. Z tym przyozdobionym drzewkiem kolędują dzieci.
Św. Mikołaj, a raczej... św. Bazyli
W Grecji prezenty dostaje się na Nowy Rok, a przynosi je św. Bazyli, odpowiednik naszego św. Mikołaja. Postać greckiego Mikołaja wzorowana jest na Bazylim, który poświęcił swoje życie na pomocy innym. Jego wizerunek jest identyczny jak naszego Mikołaja i dzieci bardzo go lubią. Bazyli świętuje 1 stycznia, dlatego też to wtedy Grecy obdarowują się prezentami. Dodatkową ciekawostką jest to, że na imieniny św. Bazylego piecze się ciasto nazywane i wasilopita, które jest tradycyjnym wypiekiem noworocznym, do którego wkłada się pieniążek zwany to fluri. Komu w Nowy Rok trafi się kawałek ciasta z pieniążkiem, ten będzie miał szczęście przez cały rok.
Wigilijne potrawy greckie
Na greckich stołach pojawiają się tradycyjne, wigilijne potrawy, a obok nich specyficznie wypiekany chleb christopsomo. W przeciwieństwie do tradycyjnego chleba, ten wigilijny jest słodki i przybiera różne kształty. Chrupiąca skórka jest zazwyczaj przyozdabiana w taki sposób, aby odzwierciedlać pochodzenie danej rodziny lub jej cechy charakterystyczne. Wśród świątecznych przysmaków znajdują się też kourambiedes, migdałowe ciasteczka posypane cukrem pudrem, melomakarona - ciasteczka maczane w słodkim syropie. Tradycyjnym, głównym greckim daniem na Boże Narodzenie jest wieprzowina w różnych postaciach. Pozostałe smakołyki świąteczne to różnorodnie przyrządzana jagnięcina, cielęcina i indyk, a także słodkie bakaliowe ciasta i desery. Ciekawostką jest fakt, iż Grecy w gronie rodzinnym świętują tylko w czasie Wigilii. Dni świąteczne spędzają na zabawie w restauracjach i tawernach.
Na greckich stołach pojawiają się tradycyjne, wigilijne potrawy, a obok nich specyficznie wypiekany chleb christopsomo. W przeciwieństwie do tradycyjnego chleba, ten wigilijny jest słodki i przybiera różne kształty. Chrupiąca skórka jest zazwyczaj przyozdabiana w taki sposób, aby odzwierciedlać pochodzenie danej rodziny lub jej cechy charakterystyczne. Wśród świątecznych przysmaków znajdują się też kourambiedes, migdałowe ciasteczka posypane cukrem pudrem, melomakarona - ciasteczka maczane w słodkim syropie. Tradycyjnym, głównym greckim daniem na Boże Narodzenie jest wieprzowina w różnych postaciach. Pozostałe smakołyki świąteczne to różnorodnie przyrządzana jagnięcina, cielęcina i indyk, a także słodkie bakaliowe ciasta i desery. Ciekawostką jest fakt, iż Grecy w gronie rodzinnym świętują tylko w czasie Wigilii. Dni świąteczne spędzają na zabawie w restauracjach i tawernach.
